Η θέσπιση στο ελληνικό φορολογικό δίκαιο γενικού κανόνα ενάντια στην καταστρατήγηση των φορολογικών διατάξεων με σκοπό την αντιμετώπιση της φοροαποφυγής, υπό το φως των ευρωπαϊκών και διεθνών εξελίξεων (α΄ μέρος)

Κατερίνας Σαββαΐδου,

Λέκτορα της ΝΟΠΕ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

και Εξωτερικού Συνεργάτη στο τμήμα Οικονομικής Επιστήμης

του Πανεπιστημίου ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Δικηγόρου – Διαμεσολαβήτριας

τ. Γενικής Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων

Εισαγωγή

Ι. Η αντιμετώπιση στο ελληνικό δίκαιο της καταστρατήγησης των φορολογικών διατάξεων

Α. Οι νομοθετικές πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση της καταστρατήγησης των φορολογικών διατάξεων

1. Η θέσπιση γενικής διάταξης κατά της φοροαποφυγής

α. Η πρώτη προσπάθεια υιοθέτησης γενικής διάταξης κατά της φοροαποφυγής: η αποσυρθείσα διάταξη του άρθρου 13 του Ν. 3943/2011

β. Η υιοθέτηση από τον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας γενικής διάταξης κατά της φοροαποφυγής: το άρθρο 38 του Ν. 4174/2013

βα. Η διατύπωση και το πεδίο εφαρμογής του άρθρου 38 του Ν.4174/2013

ββ. Η ασκηθείσα κριτική στο άρθρο 38 του Ν.4174/2013

βγ. Η εφαρμογή του άρθρου 38 του Ν.4174/2013 από τη φορολογική διοίκηση

2. Η θέσπιση ειδικών αντι-καταχρηστικών κανόνων

α. Η αναζήτηση του πραγματικού φορολογικού υποκειμένου

αα. Η αναζήτηση του πραγματικού φορολογικού υποκειμένου στο πεδίο της φορολογίας εισοδήματος

αα1. Η αναζήτηση του πραγματικού φορολογικού υποκειμένου για την επιβολή του φόρου εισοδήματος

αα2. Η αναζήτηση του πραγματικού φορολογικού υποκειμένου στο ειδικό πεδίο της φορολόγησης των τόκων αποταμιεύσεων

αβ. Η αντιμετώπιση της καταστρατήγησης των διατάξεων φορολογίας ακίνητης περιουσίας

αβ1. Η ειδική διάταξη του άρθρου 47 παρ.4 του Ν.3842/2010 στο πλαίσιο του φόρου ακίνητης περιουσίας για την ανεύρεση του πραγματικού δικαιούχου του ακινήτου

αβ2. Η ειδική διάταξη του άρθρου 57 παρ.3 του Ν.3842/2010 στο πλαίσιο του ειδικού φόρου ακινήτων για την αναζήτηση των πραγματικών φορέων μιας επιχείρησης

αγ. Η ειδική διάταξη του άρθρου 64 παρ.9 και 10 του Ν.3842/2010 στο πλαίσιο του ειδικού φόρου ιδιωτικών πλοίων αναψυχής για την ανεύρεση της πραγματικής χρήσης του πλοίου

β. Η αντιμετώπιση των καταχρηστικών πρακτικών στο πλαίσιο των εταιρικών αναδιαρθρώσεων

Β. Η θέση του Ν.Σ.Κ. και η νομολογία των ελληνικών δικαστηρίων αναφορικά με το ζήτημα της καταστρατήγησης φορολογικών διατάξεων για την άντληση φορολογικών πλεονεκτημάτων

Γ. Η αναζήτηση από την ελληνική φορολογική διοίκηση στο πλαίσιο φορολογικών ελέγχων της πραγματικής φύσης των πραγματοποιούμενων από τους φορολογούμενους συναλλαγών

κατ’ επίκληση της αρχής του ρεαλισμού του φορολογικού δικαίου (substance over form)

1. Η έννοια της αρχής του ρεαλισμού του φορολογικού δικαίου

2. Ο περιορισμός της αρχής του ρεαλισμού του φορολογικού δικαίου από τον κανόνα της στενής ερμηνείας των φορολογικών διατάξεων

ΙΙ. Η αντιμετώπιση σε αλλοδαπά δίκαια της καταστρατήγησης των φορολογικών διατάξεων

Α. Η θέσπιση γενικών αντι-καταχρηστικών κανόνων (κανόνων αντι-φοροαποφυγής) (generalanti-avoidancerules) στην αλλοδαπή

1. Η περίπτωση της Γερμανίας

2. Η περίπτωση της Γαλλίας

3. Η περίπτωση της Ιταλίας

4. Η περίπτωση της Ισπανίας

5. Η περίπτωση της Νέας Ζηλανδίας, του Καναδά και της Μεγάλης Βρετανίας

Β. Η έλλειψη γενικών αντικαταχρηστικών κανόνων και η αντιμετώπιση της καταχρηστικότητας μέσω νομολογιακών κατασκευών - Η περίπτωση των Ηνωμένων Πολιτειών

1. Οι κυριότερες νομολογιακές κατασκευές

2. Η νέα νομοθεσία περί οικονομικής ουσίας/υπόστασης